Sauna stanowi przestrzeń, w której drewno odgrywa niepoślednią rolę – nie tylko jako element estetyczny i konstrukcyjny, ale także jako czynnik wpływający na komfort użytkowania z niej. Wysokie temperatury, zmienna wilgotność i bezpośredni kontakt z ludzką skórą stawiają przed drewnem szczególne wymagania. Wybór odpowiedniego gatunku i jego przygotowanie wpływa na funkcjonalność sauny. Jakie cechy powinno mieć drewno? Które gatunki są najlepsze? I jak zadbać o ich konserwację?
Pytania się mnożą, stąd też poniżej dzielimy się poradami, który pomogą stworzyć z sauny istną oazą relaksu.
Wymagania dla drewna w saunie
Surowiec ten musi sprostać dość ekstremalnym warunkom panującym w saunie, czyli temperaturze od 70 do 100°C w saunie suchej, wilgotności powietrza sięgającej 65% w saunie suchej, w mokrej zaś – ok. 35%. Zatem drewno musi się odznaczać szeregiem atutów, chodzi tu przede wszystkim o następujące cechy:
- Odporność na temperaturę: drewno bowiem nie może pękać, odkształcać się ani wydzielać toksycznych substancji wskutek gorąca.
- Stabilność przy zmiennej wilgotności: materiał powinien zachowywać wymiary mimo wahań wilgotności, by nie powstawały szczeliny.
- Bezpieczeństwo dla skóry: jego powierzchnia musi być gładka, wolna od żywicy i sęków, które mogłyby powodować dyskomfort czy wręcz zranienia u osób korzystających z sauny.
- Niska przewodność cieplna: drewno nie powinno się nadmiernie nagrzewać, by ławy i oparcia były komfortowe nawet przy temperaturze powietrza oscylującej wokół 100°C.
- Higiena i nietoksyczność: brak emisji szkodliwych oparów pod wpływem temperatury jest oczywiście nieodzowny dla zdrowia użytkowników.
- Estetyka i trwałość: drewno powinno zachowywać wygląd przez lata, niejako stapiają się z wnętrzem, co też podnosi walory wizualne sauny.
Czyli dochodzimy do wniosku, że niewłaściwie dobrane drewno może prowadzić do różnorodnych problemów: pękania, nieprzyjemnego zapachu, wycieku żywicy itd. Stąd też konieczne jest stosowanie drewna sezonowanego, wysuszonego do wilgotności 8-12%, bez sęków, uszkodzeń mechanicznych czy śladów pleśni.
Najczęściej stosowane gatunki drewna
Wiemy już, że wybór gatunku drewna wpływa na atmosferę sauny, jej trwałość i komfort użytkowania. Poniżej więc omawiamy najpopularniejsze opcje, stosowane w saunach na całym świecie.
Świerk
Świerk stanowi standardowy wybór, szczególnie w saunach skandynawskich. Jego jasny, niemal biały odcień i gładka powierzchnia nadają wnętrzu przytulny, minimalistyczny charakter. Co więcej, świerk ma niską przewodność cieplną (0,11 W/mK), a to sprawia, że pozostaje chłodny w dotyku, oraz dobrą odporność na zmiany wilgotności. Zachowuje swoje walory przez 15-20 lat, rzecz jasna – przy odpowiedniej pielęgnacji.
Wadą nieraz są drobne sęki, które mogą wydzielać żywicę, dlatego deski muszą być starannie selekcjonowane. Koszt to ok. 80-120 zł/m².
Sosna
Sosna, z wyraźnymi słojami i sękami, wprowadza do sauny nieco rustykalny klimat. Jest tańsza (50-100 zł/m²), ale bardziej podatna na wyciek żywicy, co wymaga jeszcze dokładniejszego doboru desek bez pęcherzy żywicznych. Tym samym dobrze sprawdza się w saunach o umiarkowanym użytkowaniu, przy czym jej trwałość (10-15 lat) jest niższa niż świerku, a naturalna podatność na pęknięcia wymaga regularnej kontroli.
Lipa i osika
Lipa i osika to rodzaje drewna o niskiej przewodności cieplnej (0,10-0,12 W/mK), idealne na ławy i oparcia. Lipa jest miękka, jasna i gładka, co jest niewątpliwie istotne w kontakcie ze skórą. Osika zaś – bardziej odporna na wilgoć i wahania temperatury, sprawdza się w saunach mokrych. Oba gatunki mają trwałość 15-20 lat i kosztują 100-150 zł/m². Ich neutralny zapach i brak żywicy czynią je higienicznymi i praktycznymi propozycjami.
Cedr
Cedr czerwony to dość luksusowy wybór do saun premium. Jego ciepły, czerwonawy odcień i delikatny, aromatyczny zapach tworzą wyjątkową atmosferę. Cedr ma właściwości antybakteryjne, wysoką odporność na wilgoć i trwałość do 25-30 lat. Niska przewodność cieplna (0,09 W/mK) zapewnia komfort, a naturalne oleje chronią przed pleśnią. Jedyną wadą jest cena (200-300 zł/m²), ale inwestycja zwraca się w postaci długowieczności.
Drewno egzotyczne w saunie
Egzotyczne gatunki drewna zyskują popularność w nowoczesnych saunach dzięki unikalnym właściwościom i estetyce, które podnoszą standard przestrzeni.
Abachi
Abachi, afrykańskie drewno, jest ultralekkie (ok. 400 kg/m³) i ma wyjątkowo niską przewodność cieplną (0,08 W/mK). Nawet w temperaturze 100°C pozostaje chłodne, co czyni je idealnym na ławy. Jego gładka, jedwabista powierzchnia i odporność na wilgoć zapewniają trwałość do 20 lat. Jakkolwiek wymaga ono delikatnego czyszczenia, by uniknąć przebarwień, a jego cena (150-250 zł/m²) plasuje je w segmencie premium.
Hemlock
Hemlock, czyli pochodząca z Ameryki Północnej jodła kanadyjska, stanowi twarde i trwałe drewno (25-30 lat), odporne na wilgoć i odkształcenia. Jego jasnobrązowy odcień i subtelne usłojenie dodają saunie elegancji. Sprawdza się w intensywnie użytkowanych saunach, np. komercyjnych, dzięki wytrzymałości mechanicznej. Przewodność cieplna (0,10 W/mK) zapewnia komfort, a cena (180-280 zł/m²) jest konkurencyjna wobec cedru.
Przygotowanie drewna i konserwacja
Prawidłowe przygotowanie i konserwacja drewna to klucz do długowieczności sauny. Sezonowanie do wilgotności 8-12% zapobiega pękaniu i odkształceniom. Z kolei wyszlifowanie usuwa nierówności, przez co powierzchnia drewna staje się gładka. Ważne jest unikanie chemicznych impregnatów, które pod wpływem temperatury mogą emitować toksyczne opary. Zamiast tego stosuje się naturalne oleje saunowe (np. parafinowe), które chronią drewno, zachowując jego właściwości.
I tak oto konserwacja obejmuje:
- Czyszczenie: co 1-2 miesiące wodą z łagodnym mydłem saunowym, by usunąć pot i zabrudzenia. Drewno egzotyczne, jak abachi, wymaga delikatniejszych środków.
- Wentylacja: po każdym użyciu sauny należy wietrzyć, by obniżyć wilgotność i zapobiec pleśni.
- Kontrola stanu: mniej więcej co 6-12 miesięcy warto sprawdzić deski pod kątem mikropęknięć, wycieków żywicy (szczególnie sosna) czy oznak pleśni.
Jakie więc drewno wybrać do sauny?
Wybór drewna do sauny to decyzja złożona, bo należy wziąć pod uwagę estetykę, funkcjonalność i dostępny budżet. Cedr, abachi i hemlock to materiały z najwyższej możliwej półki. Sprawdzają się w saunach luksusowych i intensywnie użytkowanych. Lipa i osika to odpowiednie wybory dla przydomowych saun, gdzie istotna jest przytulność. Świerk i sosna bez wątpienia sprawdzą się w budżetowych projektach, ale wymagają starannej selekcji i konserwacji.
No i też należy unikać niesezonowanego drewna, tanich zamienników czy chemicznych impregnatów, które obniżają jakość sauny.
Zaopatrzenie się w odpowiednie drewno, wspierana prawidłową konserwacją, pomoże stworzyć saunę, która na dekady stanie się miejscem relaksu i regeneracji. Wybór gatunku, jak cedr czy abachi, może przemienić saunę w przestrzeń, gdzie natura i komfort spotykają się w harmonii.
Zobacz też inne materiały do budowy sauny!
